ช่วงประมาณเดือนกันยายน-ตุลาคมของทุกปี จะเป็นเวลาของเทศกาลกินเจที่หลายคนถือโอกาสร่วมสร้างบุญสร้างกุศลด้วยการงดทานเนื้อสัตว์ หันมาทานอาหารเจเพื่อสุขภาพกายและใจที่ดี ซึ่งทุกครั้งที่เทศกาลกินเจเวียนมาถึง ก็จะมีคำถามเดิม ๆ ถึงวิธีการกินเจไถ่ถามกันมากในโลกไซเบอร์ โดยเฉพาะเรื่องอาหารอะไรที่ทานได้หรือทานไม่ได้ หรือการกินเจจะช่วยให้ผอมได้ไหม งานนี้เราก็เลยรวบรวม คำถามคาใจคนกินเจมาชี้แจงแถลงไขสักครั้ง จะได้เข้าใจพร้อมกันทีเดียวเลยค่ะ
กินเจ กินไข่ได้ไหม ?
ถ้าอาหารประเภทไข่เป็นอาหารจานโปรดของใครละก็ เมื่อถึงเทศกาลกินเจต้องของดเว้นสัก 9 วันนะคะ เพราะไข่ก็เป็นอาหารที่ห้ามทานในช่วงกินเจเหมือนกัน แม้จะมีบางคนแอบสงสัยว่า ทำไมต้องห้ามทานไข่ด้วยล่ะ ในเมื่อไข่ก็ไม่ใช่เนื้อสัตว์ซะหน่อย แต่ขอบอกค่ะว่าการกินเจไม่ได้จำกัดว่าต้องห้ามทานเนื้อสัตว์เพียงอย่างเดียว เพราะหลักสำคัญของการกินเจคือต้องไม่เบียดเบียนสิ่งมีชีวิต ซึ่งไข่ก็คือผลิตผลของสิ่งมีชีวิตใช่ไหมเอ่ย เพราะฉะนั้น คนที่ชอบทานไข่ดาว ไข่เจียว ไข่ต้ม ฯลฯ ต้องงดนะคะ แต่ยกเว้นคนที่ทานมังสวิรัติยังคงสามารถทานไข่ได้จ้า
ผักที่ห้ามในการกินเจ และผักที่นิยมใช้ในเทศกาลกินเจมีอะไรบ้าง ?
จริง ๆ แล้วการทานเจเราสามารถทานผักได้ทุกประเภท ยกเว้น 5 ผักที่มีกลิ่นฉุนอย่าง “กระเทียม หัวหอม หลักเกียว (กระเทียมโทนจีน) กุยช่าย และใบยาสูบ” แต่ถ้าถามว่าผักชนิดไหนที่คนนิยมนำมาประกอบอาหารทานในช่วงนี้มากที่สุด ก็ต้องลองนึกถึงกับข้าวที่ขายกันในช่วงนี้ เชื่อว่าต้องมี…
-เห็ดหอม นิยมนำมาผัดรวมกับผักชนิดอื่น ๆ หรือทำเห็ดหอมน้ำแดง
-เห็ดหูหนู เห็ดฟาง นิยมนำมาผัดรวมกับผักชนิดอื่น ๆ หรือผัดรวมกับหมี่เหลืองเป็นผัดหมี่เจ
-หัวไช้เท้า นิยมนำมาผสมแป้งแล้วทอดขายรวมกับเต้าหู้ทอด เผือกทอด ข้าวโพดทอด
-กะหล่ำปลี นิยมนำมาต้มทั้งผลเป็นเมนูต้มกะหล่ำ บางคนอาจนำกะหล่ำปลีที่ต้มแล้วไปทอดอีกต่อจะได้เป็นเมนูต้มกะหล่ำทอดเจ
-ผักกาดขาว นิยมนำมาต้มจับฉ่ายรวมกับผักอื่น ๆ เช่น กวางตุ้ง กะหล่ำปลี หัวไช้เท้า เห็ดหอม ฯลฯ
-ถั่วงอก นิยมนำไปผัดรวมกับผัดหมี่เจ
กินเจ กินหอยนางรมผิดไหม ?
มีความเชื่อที่เข้าใจกันมานานว่า ช่วงกินเจเราสามารถกินหอยนางรมหรือซอสหอยนางรมได้ตามปกติ โดยยกตำนานเรื่องพระโพธิสัตว์กวนอิม หรือตำนานพระถังซัมจั๋งยังทานมาเปรียบเทียบ บ้างก็ว่าเพราะหอยนางรมไม่มีเลือดจึงนับว่าเป็นอาหารเจ แต่ถ้าลองคิดดี ๆ แล้ว หลักสำคัญของการกินเจก็คือการไม่เบียดเบียนสิ่งมีชีวิตใช่ไหมคะ แล้วหอยนางรมก็ถือเป็นสิ่งมีชีวิตและเป็นเนื้อสัตว์ เพราะฉะนั้นแล้ว ถ้าใครที่ตั้งใจจะถือศีลกินเจให้ถูกต้องตามหลักจริง ๆ ก็ไม่ควรทานหอยนางรมเหมือนกับเนื้อสัตว์อื่น ๆ เช่นกัน
คนที่กินเจ กินมาม่า (บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป) ได้ไหม ?
ในกระบวนการผลิตบะหมี่กึ่งสำเร็จรูปจะมีวัตถุดิบที่ไม่ใช่เจผสมอยู่ด้วย เช่น ไข่ เนื้อสัตว์ เครื่องปรุงรส ดังนั้นหากคนที่ทานเจอยากทานบะหมี่กึ่งสำเร็จรูปก็ควรเลือกทานบะหมี่สำเร็จรูปเจที่หลาย ๆ บริษัทจะผลิตออกมาต้อนรับเทศกาลนี้อยู่แล้ว ซึ่งจะมั่นใจได้ว่าส่วนผสมในซองเป็นอาหารเจจริง ๆ ค่ะ
กินเจ กินปูอัดได้ไหม ?
มีชื่อว่า “ปู” แต่จริง ๆ ปูอัดแท่งสีแดง-ขาวนุ่มนิ่มสุดอร่อยนี้ไม่ได้ทำมาจากปูเลย แต่มันทำมาจากเนื้อปลาต่างหากล่ะ แล้วนำมาแต่งกลิ่น สี และรสชาติให้คล้ายกับปู ในเมื่อรู้แล้วว่า ปูอัดทำมาจากปลา ก็คงได้คำตอบแล้วนะคะว่า กินเจ กินปูอัดไม่ได้จ้า ยกเว้นจะทานปูอัดเจที่ไม่มีส่วนผสมของเนื้อปลาเท่านั้น
“กาแฟ” ถูกยกให้เป็นเครื่องดื่มแก้วโปรดของคนยุคนี้ไปเสียแล้ว เพียงแค่จิบนิดหน่อยทานคู่กับขนมปังสักแผ่นก็รองท้องไปได้หลายชั่วโมงอยู่ แต่ถ้าเราจะทานเจล่ะ จะดื่มกาแฟได้ไหมนะ ? คำตอบก็คือ ทานได้ค่ะ แต่ต้องเป็นกาแฟดำหรือโอเลี้ยงเท่านั้น ถ้าเผลอฉีกซองกาแฟสำเร็จรูป หรือยกกาแฟกระป๋องขึ้นมาดื่มละก็ถือว่าไม่ได้ทานเจแล้ว เพราะในกาแฟเหล่านั้นมีครีมที่มีนมผสมอยู่นั่นเอง
ส่วนใครที่ชอบทานกาแฟสดก็ต้องดูดี ๆ เช่นกัน เพราะบางร้านหรือบางยี่ห้อจะนำเมล็ดกาแฟไปคั่วกับเนย เพื่อให้รสชาติหอมมัน แน่นอนว่า กาแฟแบบนี้คนกินเจไม่สามารถทานได้ แต่ถ้าเป็นเมล็ดกาแฟที่คั่วธรรมดา ๆ ไม่ใส่เนย ถือว่าเป็นเจเหมือนกัน สามารถทานได้จ้ะ อ้อ…แต่ถ้าใครชอบทานแบบ ลาเต้, คาปูชิโน่ หรือมอคค่า งานนี้หมดสิทธิ์ อิอิ ต้องทนเปรี้ยวปากต่อไปจนกว่าจะออกเจนะ เพราะมีนมผสมอยู่เต็ม ๆ
เอ…แล้วถ้าเกิดไม่แน่ใจว่า กาแฟที่เราจะดื่มนั้นมีนม หรือเนย อยู่ในกระบวนการผลิตหรือเปล่าล่ะ จะทำอย่างไรดี ? แนะนำว่า ให้เลือกทาน “กาแฟเจ” แล้วกันค่ะ โดยกาแฟเจจะใช้ “นมถั่วเหลือง” เป็นส่วนผสมแทน “นมวัว” ซึ่งตรงซองจะมีเส้นสีเหลืองคาด หรือติดสัญลักษณ์เจสีเหลือง ๆ ไว้ ไม่ต้องกลัวว่าจะหาซื้อยาก เพราะช่วงเทศกาลกินเจทุกปีจะมี “กาแฟเจ” ออกมาวางขายเอาใจคอกาแฟอยู่แล้ว
กินเจ ดื่มเหล้าได้ไหม ?
คนชอบดื่มคงต้องอยากรู้ล่ะว่า ถ้าตัวเองกินเจแล้วจะดื่มเหล้าหรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้ไหมนะ ก็ไม่มีเนื้อสัตว์ซะหน่อย ทำไมจะดื่มไม่ได้จริงไหม ? แต่ ! ช้าก่อนค่ะ อย่าลืมนะว่าในการกินเจที่ถูกต้องนอกจากจะงดเนื้อสัตว์แล้ว ยังต้องถือศีลด้วย เอาง่าย ๆ แค่ศีล 5 ก็มีข้อ 5 ที่บอกไว้ชัดเจนแล้วว่า ห้ามดื่มสุราและของมึนเมา แล้วแบบนี้จะดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ได้ไงล่ะ เหยียบเบรกตัวเองเลย
ของหวานอะไรที่ต้องระวังช่วงกินเจ ?
ส่วนใหญ่แล้วคนกินเจจะรู้ดีว่าอาหารคาวประเภทไหนทานได้-ไม่ได้บ้าง แต่ถ้าเป็นของหวานล่ะ เชื่อไหมว่ามีหลายคนตกม้าตายเจแตกโดยไม่ได้ตั้งใจเพราะของหวานมาแล้ว เช่น
-ไอศกรีม มีส่วนผสมของนมวัว
-ขนมไทยหลายชนิด มีส่วนผสมของไข่
-ขนมเค้ก มีส่วนผสมของนม เนย ไข่
– ขนมปัง มีส่วนผสมของนม เนย ไข่
-ช็อกโกแลต ช็อกโกแลตส่วนใหญ่แล้วมีส่วนผสมของนม
-เครื่องดื่มบรรจุขวด ถ้าอ่านฉลากข้างขวดแล้วเห็นว่ามีส่วนผสมของนมหรือน้ำผึ้งก็ต้องเลี่ยงเช่นกัน เพราะน้ำผึ้งก็ไม่ใช่อาหารเจค่ะ
แต่ถ้าหากของหวานนั้นเขียนกำกับไว้ชัดเจนว่า “เจ” เช่น ขนมปังเจ ขนมเค้กเจ ก็สามารถทานได้ตามปกตินะ
กินเจช่วยให้ผอมได้หรือเปล่า ?
อาหารเจส่วนใหญ่จะมาเป็นรูปแป้งและผัก ซึ่งแป้งไม่ทำให้ผอมแน่ ๆ หรือแม้แต่ผักก็ต้องดูกรรมวิธีในการปรุงด้วย ถ้าหากนำผักไปผัดน้ำมันเยิ้ม ๆ ละก็ความอ้วนถามหาแน่นอน ดังนั้น การกินเจจะทำให้ผอมได้ก็ต้องรู้จักเลือกทานด้วยค่ะ ซึ่งข้อมูลจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) แนะนำวิธีการกินเจให้ผอมมาว่า…
1. เลือกกินข้าวหรือแป้งที่ไม่ขัดขาว เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีท ลูกเดือย ธัญพืชต่าง ๆ
2. เลือกผักใบมากกว่าพืชหัว เพราะผักใบมีคาร์โบไฮเดรตที่น้อยกว่าพืชหัวมาก ดังนั้น การกินผักใบจะทำให้เราได้พลังงานและปริมาณแป้งน้อยกว่าจึงไม่ทำให้อ้วน
3. เลือกกินของนึ่ง ต้ม ตุ๋น ดีกว่าของทอดและผัด เพราะช่วยให้เลี่ยงการกินน้ำมัน ซึ่งมีไขมันอยู่สูง
4. กินหวานให้น้อยลง ไม่ใช่ว่าเมื่อคุณกินเจแล้วจะสามารถกินขนมหวานได้เต็มที่ เพราะไม่ว่าจะเป็นอาหารเจหรือไม่เจ ถ้ามีความหวานและผสมน้ำตาลอยู่มากก็อ้วนได้ไม่ต่างกัน